KOLOR ZIELONY

Używany w okresie zwykłym w ciągu roku. Najczęściej haftowane są na nim motywy eucharystyczne - "per annum".

KOLOR BIAŁY

Używany w mszach Okresu Wielkanocnego i Narodzenia Pańskiego, w święta i wspomnienia Chrystusa Pana (z wyjątkiem dotyczących jego Męki), Świętych, którzy nie byli męczennikami; w uroczystości Wszystkich Świętych i św. Jana Chrzciciela, w święta św. Jana Ewangelisty, Katedry św. Piotra i Nawrócenia św. Pawła.

KOLOR CZERWONY

Używa się w niedzielę Męki Pańskiej (Palmową),
+ w Wielki Piątek, w niedzielę Zesłania Ducha Świętego,
+ w mszach o tematyce wiążącej się z Duchem Świętym (msza obrzędowa bierzmowania),
+ w mszach w oficjach męczenników i apostołów,
+ w mszach o Krzyżu Świętym i Męce Pańskiej,
wyjątkowo również w mszach i obrzędach pogrzebowych za zmarłego papieża.







KOLOR FIOLETOWY

Przypisany jest okresom pokuty i oczekiwania (Wielki Post, Adwent), a także mszom za zmarłych.

KOLOR RÓŻOWY

Przewidziany jest na niedziele Gaudete - chwały (III Adwentu) i Laetare - radości (IV Wielkiego Postu), jako rozjaśniony fiolet symbolizuje radość w okresie pokuty i oczekiwania.












KOLOR ZŁOTY

Również srebrny - dużo rzadziej stosowany - nie jest kolorem stricte liturgicznym, jest zaś kolorem uniwersalnym, często zastępując biały, używa się go również zamiast wszystkich innych - nie może jednak zastąpić fioletowego. Używany bywa podczas szczególnie uroczystych celebracji, w szczególności przy ślubach, w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego czy w Uroczystość Narodzenia Pańskiego.

KOLOR NIEBIESKI

Częściej biały z niebieskimi zdobieniami, używany w święta Maryjne.

Alba

Biała szata jest najstarszym strojem liturgicznym w Kościele. ?Szatą liturgiczną wspólną dla duchownych i ministrantów wszyst­kich stopni jest alba, przepasana w biodrach paskiem lub bez paska... Albę można zastąpić komżą...".
W starożytności ubierali ją nowo ochrzczeni i nosili codziennie w tzw. ?Białym tygodniu" jako zewnętrzny znak otrzymanej łaski. Używana w polskim języku nazwa ,,alba" jest pochodzenia łaciń­skiego i oznacza ?biała" (szata). Od IV wieku alba stała się po­wszechną szatą całej służby liturgicznej i jest nią do dnia dzi­siejszego. Biorąc pod uwagę symbolikę białej szaty, przypominającą chrzest i czystość duszy, a także fakt, że nosimy ją podczas sprawowania najświętszych tajemnic, należy dbać o to, aby alba była zawsze białą szatą, a nie ciemną od brudu lub pomiętą. Przechowujemy ją w odpowiednim miejscu, starannie składając lub na wieszakach.

Komża

Komża, to "skrócona alba". Ma podobną symbolikę, lecz nie wyraża jej tak wymownie. Powinna być ona prawdziwie biała i nie należy zastępować jej przezroczystą "firanką".

Sutanka i kapturek

Ministrant, jeżeli nie wkłada alby, powinien ubierać oprócz komży także sutankę i kapturek. Taki jest jego pełny strój. Upodabnia się w ten sposób do starszych ministrantów i lektorów, którzy mają strój okrywający ich od stóp do głowy. Sutanka i kapturek nie mają jednak szczególnego znaczenia symbolicznego. Ubieramy je ze względów estetycznych.  Ich kolor zależy od koloru liturgicznego danego dnia. W wielu diecezjach sutanka nazywana jest inaczej. W każdym jednak wypadku należy dbać o to, by nie była to tylko "dolna część" stroju, lecz "mała sutanna".

Celem wzmożenia czynnego uczestnictwa należy pobudzać wiernych do wykonywania aklamacji, odpowiedzi, psalmów, antyfon, pieśni, jak również czynności czy gestów oraz przybierania właściwej postawy ciała. W odpowiednim czasie należy zachować także pełne czci milczenie. 
Sprawowanie Eucharystii, jak zresztą cela Liturgia, dokonuje się za pośrednictwem znaków widzialnych, przez które wiara się żywi, umacnia i wypowiada; dlatego należy dołożyć jak najwięcej starań o taki dobór i takie ułożenie form i elementów, proponowanych przez Kościół, aby uwzględniając okoliczności osób i miejsca, przyczyniały się one intensywniej do czynnego i pełnego uczestnictwa i lepiej odpowiadały duchowemu pożytkowi wiernych.
Podczas odprawiania Mszy wierni tworzą społeczność świętą, lud nabyty przez Boga i królewskie kapłaństwo, aby dziękować Bogu, składać w ofierze niepokalaną Hostię nie tylko przez ręce kapłana, ale razem z nim, i uczyć się składania samych siebie w ofierze. Niech się tedy starają okazać to przez głęboką pobożność i miłość względem braci, którzy uczestniczą w tej samej akcji liturgicznej. Niech się też wystrzegają wszelkiego indywidualizmu i wyróżniania się, pamiętając o tym, że mają wspólnego Ojca w niebie i że wobec tego wszyscy są sobie braćmi. Niech więc tworzą jedno ciało, niech słuchają Słowa Bożego, czy też gdy biorą udział w modlitwach i w śpiewie, a szczególnie gdy wspólnie okładają ofiarę i wspólnie przystępują do stołu Pańskiego. Jedność tę dobrze ukazuje wspólna zachowanie tych samych gestów i tej samej postawy ciała. Niech zatem wierni z radością służą ludowi Bożemu ilekroć się ich zaprasza do pełnienia jakiejś szczególnej funkcji liturgicznej.

Wygląd zewnętrzny

Wygląd zewnętrzny jest najbardziej rzucającym się w oczy elementem posługi, a przez to jest pierwszym świadectwem składanym wobec zgromadzonych wiernych. Powinien więc na swój sposób podkreślać wielkość dokonujących się tajemnic. Msza św. nie jest wydarzeniem sportowym, rozrywkowym, ani turystycznym. Ma ona inny, poważniejszy charakter. Dlatego domaga się odpowiedniego wyglądu tych, którzy w niej uczestniczą.

O swój wygląd należy zatroszczyć się jeszcze przed wyjściem do kościoła. Najczęstsze braki dotyczą czystości oraz odpowiedniego stroju. Zazwyczaj nie da się tego uzupełnić w zakrystii kościoła, trzeba więc już z domu wyjść odpowiednio przygotowanym.

W wypadku ministrantów należy zwrócić uwagę przede wszystkim na następujące szczegóły:
- czystość rąk, twarzy, ubrania, butów;
- uczesanie;
- odpowiedni strój
- odpowiednio ubrana alba albo komża, sutanka i kapturek (czyste, dobrze ułożone).

Przed wyjściem do ołtarza ministranci powinni wzajemnie zwracać sobie uwagę na pewne nieprawidłowości i w razie potrzeby poprawić przesuniętą na bok komżę lub podwiniętą albę kolegi.

Postawy liturgiczne

a) Postawa stojąca

Liturgiczna postawa stojąca posiada dwie cechy charakterystyczne:

- ciało i głowa wyprostowane, 
- ręce złożone na wysokości piersi (w niektórych wypadkach ręce mogą być inaczej ułożone, szczególnie ręce kapłana. Nigdy jednak nie są skierowane w dół, lecz w górę, ku Bogu).

Ta zewnętrzna postawa nie może być urzędowa i sztuczna. Powinno ją przenikać odpowiednie nastawienie ducha. Ma wyrażać szacunek i cześć wobec Chrystusa i Jego tajemnic, ma być znakiem gotowości do wykonania zleconych nam zadań. Przyjmujemy tę postawę również wtedy, gdy wykonujemy uroczysty śpiew lub modlitwę (np. hymn, wyznanie wiary).Szczególne znaczenie ma postawa stojąca w liturgii Eucharystii oraz Liturgii godzin jako wyraz sprawowania kapłańskiego posłannictwa. Wszyscy wierni uczestniczą w nim na stopniu kapłaństwa wspólnego. W tym duchu gromadzą się wokół ołtarza jednocząc się z Modlitwą i Ofiarą Najwyższego Kapłana Jezusa Chrystusa oraz włączając się w modlitwę i ofiarę Kościoła, którego szczególnym przedstawicielem jest kapłan sprawujący Najświętszą Ofiarę. Dlatego w czasie wszystkich modlitw mszalnych, przede wszystkim zaś w czasie Modlitwy eucharystycznej wraz z jej doksologią, kiedy naszą jedność z kapłanem wyrażamy świadomym "Amen", przyjmujemy postawę stojącą, podobnie jak kapłan, klękając tylko na słowa konsekracji. Taka bowiem postawa najlepiej wyraża kapłański charakter czynności, która jest sprawowana.Postawa stojąca jest zasadniczą postawą w liturgii. Jest znakiem świadomego uczestnictwa i zaangażowania, a nie biernej tylko obecności. Wymownym wzorem biblijnym jest dla niej obraz z Apokalipsy; "wielki tłum, którego nikt nie mógł policzyć (...) stojący przed tronem i przed Barankiem (...) i głosem donośnym wołają[cy]: Zbawienie u Boga naszego" (Ap 7, 9-10).

b) Postawa siedząca

Postawa taka wyraża skupienie, sprzyja rozważaniu usłyszanego słowa Bożego. Kiedy więc w czasie Mszy św. siadamy, nie znaczy to, że nadeszła "chwila odpoczynku". Siadamy w tym celu, aby lepiej słuchać, aby więcej zapamiętać, aby doskonalej rozważyć słowo, które Bóg do nas kieruje.
Powinna to być postawa człowieka "zasłuchanego", ale pozostającego w postawie pełnej szacunku. Trzeba usiąść prosto, nogi oprzeć swobodnie na ziemi, a ręce na kolanach, oddychać spokojnie i równo, nie rozglądać się.

Tej zewnętrznej postawie skupienia i uwagi winno towarzyszyć otwarcie serca i gotowość do przyjęcia nauki. W przypowieści o siewcy Chrystus wyjaśnia, że słuchanie musi się łączyć z odpowiednią postawą w życiu. Od niej bowiem w dużym stopniu zależy los słowa Bożego (por. Mt 13, 3-23). Trzeba usłyszane słowo codziennie wprowadzać w czyn, dlatego właściwa postawa słuchająca jest także świadectwem gotowości przyjęcia słowa. Wzorem takiej postawy jest ewangeliczna Maria, która usiadła "u stóp Pana i przysłuchiwała się Jego mowie" (Łk 10, 39). Z podobnym nastawieniem uczestniczymy we wspólnym śpiewie lub recytacji psalmów Liturgii godzin. Nasza modlitwa ma wtedy szczególnie medytacyjny charakter, ponieważ psalmy są natchnionym słowem Bożym.

Postawa siedząca może także uświadamiać człowiekowi bliskość Chrystusa, który codziennie ze swymi uczniami zasiadał do stołu. Dziś także zaprasza do swego stołu wszystkich, którzy w Niego wierzą.

c) Postawa klęcząca

We wspólnej modlitwie liturgicznej przyjmujemy ją często, szczególnie w czasie nabożeństw eucharystycznych.
Jest to przede wszystkim postawa adoracyjna. W ten sposób człowiek pragnie wyrazić swoją małość w obliczu Boga i pragnie wyznać, że Bóg jest Panem i Królem. Przed Chrystusem Zmartwychwstałym zgina się "każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i podziemnych" (Flp 2, 10). Postawa klęcząca wyraża się nie tylko zgiętymi kolanami. Istotne znaczenie mają także ręce złożone na piersi, oczy wpatrzone w Najświętszy Sakrament, wyprostowany tułów. Z całej postaci winno bić skupienie i świadomość trwania w obecności Boga.

Postawa klęcząca jest także postawą błagalną oraz wyrazem pokuty. Jak celnik bijący się w piersi, stajemy przed Bogiem skruszeni, świadomi naszych win. Postawa syna marnotrawnego, który pada na kolana przed Ojcem posiada również swe cechy charakterystyczne. Łączy się z niskim pochyleniem głowy, biciem się w piersi i innymi znakami żalu. Zewnętrzna postawa jest zawsze tylko wyrazem intetncji serca. Właściwe uwielbienie, prośba i żal płyną z wnętrza człowieka. Jednak gesty naszych rąk i postawa całego ciała mają także istotne znaczenie w modlitwie. Należy więc dbać o ich piękno i czytelność. Szczególnie z tą postawą związany jest gest podnoszenia oczu w górę. Jest to wyraz skierowania duszy i myśli do Boga. Modlący się człowiek instynktownie podnosi oczy w górę. Ten gest ułatwia modlitwę i skupienie. W kanonie rzymskim zawarto przepis, polecający kapłanowi podnieść oczy w górę przed Przeistoczeniem, w chwili gdy kapłan wspomina ten gest Jezusa.

Najważniejsze gesty liturgiczne

a. Ukłon
Rozróżnia się dwa rodzaje ukłonów: pochylenie głowy i pochylenie ciała. Ciało pozostaje wyprostowane, a lekko skłania się tylko głowę. Ręce powinny być złożone. Lekki skłon głowy wykonujemy:
- wymawiając imiona trzech osób Boskich, imię Jezusa, Najśw. Maryi Panny i świętego, na którego cześć odprawia się Mszę św.,
- wskazany jest taki ukłon przed czynnością liturgiczną i po jej zakończeniu,
- przyjmując błogosławieństwo.

Pochylenie ciała wykonujemy głęboko, całym tułowiem, a ręce trzymamy złożone. Ukłon taki kapłan wykonuje w czasie niektórych modlitw mszalnych. Razem z kapłanem wykonujemy go w następujących okolicznościach:
- w czasie wyznania wiary na słowa "I za sprawą Ducha Świętego",
- oddając cześć ołtarzowi, na którym nie ma Najświętszego Sakramentu.
- przed czynnością okadzenia i po jej zakończeniu (CE 91).
Nie czynią ukłonu, ani nie przyklękają ministranci, którzy niosą krzyż, świece i księgę Ewangelii.

b. Przyklęknięcie
Przyklęknięcie jest znakiem, który wyraża na zewnątrz wolę i pragnienie człowieka, aby Bogu oddać cześć, aby zbliżając się do Niego przywitać Go lub pożegnać w sposób najbardziej właściwy. Człowiek szuka gestów, które mogłyby najlepiej wyrazić jego pragnienie. My uznajemy, że szczególnie wymownym gestem jest uklęknięcie. Jest ono znakiem uniżenia się człowieka i oddania czci Bogu. Jest nim jednak tylko wtedy, gdy jest wykonane właściwie. Nie każdy gest podobny do przyklęknięcia, a w rzeczywistości ograniczający się do dygnięcia, albo nieokreślonych bliżej ruchów, można nazwać przyklęknięciem.
Przyklękamy tylko przed Najświętszym Sakramentem oraz przed krzyżem od jego adoracji w Wielki Piątek do rozpoczęcia Wigilii Paschalnej (CE 91). "Przed Najświętszym Sakramentem, zarówno przechowywanym w tabernakulum, jak i wystawionym do publicznej adoracji, klęka się na jedno kolano" (Komunia św. i kult tajemnicy Eucharystycznej poza Mszą św., 60). Czynimy to, gdy dochodzimy do ołtarza, na którym jest przechowywany Najświętszy Sakrament, kiedy odchodzimy od niego lub przechodzimy przed tabernakulum. Przyklękając należy pamiętać o następujących uwagach:
- klęka się zawsze na prawe kolano i nie czyni się przy tym żadnych innych gestów, np. znaku krzyża lub skłonu,
- ciało powinno być wyprostowane,
- nie należy przyklękać w biegu, lecz zatrzymać się zwrócić się w odpowiednim kierunku i dopiero wtedy przyklęknąć,
- gdy przyklękamy parami lub wszyscy ministranci razem, należy to uczynić równo. Przy dużej ilości usługujących ceremoniarz może podać hasło do wspólnego przyklęknięcia.

c. Przejście
W liturgii nie biegamy, ani nie chodzimy, tylko kroczymy. Jest w tym kroczeniu powaga i dostojeństwo płynące z wielkości przeżywanych tajemnic. Odnosi się to przede wszystkim do procesji, ale nie tylko. W każdym przejściu w czasie liturgii zachowujemy taką postawę. Z człowieka idącego w procesji liturgicznej promieniuje chwała Boża i radość służenia Panu.
Niektórzy radzą chodzić tak, jakbyśmy mieli na głowie książkę. Trzymamy się więc prosto, ręce mamy złożone, nie oglądamy się na boki, nie zostajemy też w tyle, ani nie wpadamy na ministranta idącego przed nami. Nigdy także nie przechodzimy przez kościół w czasie proklamacji Ewangelii, Przeistoczenia, doksologii, błogosławieństwa końcowego. Najczęstsze przejścia w liturgii, to procesje. Idziemy wtedy równo według ustalonego porządku, nie spiesząc się, zachowując poważny nastrój, pamiętając, że procesja jest znakiem naszego pielgrzymowania do Boga. 
Ustawienie w procesji może dokonywać się według dwojakiego kryterium: według wykonywanych funkcji lub według wzrostu. Kryteria te możemy stosować zamiennie, zależnie od okoliczności (liczba ministrantów, wielkość zróżnicowania wiekowego, względy estetyczne).
Jeżeli zespół ustawia się według wzrostu, wtedy na czele idą zawsze T i N, następnie MŚ ze świecami oraz K. Za nimi idą według wzrostu ministranci ubrani w komże, sutanki i kapturki, w dalszej kolejności starsi usługujący ubrani w alby, a następnie lektorzy i akolici (jeżeli są tacy w parafii) oraz diakoni. Diakon, a w razie jego nieobecności lektor, niesie Ewangeliarz, idąc środkiem procesji przed Csem. Ustawienie według wykonywanych funkcji zostało podane w dalszej części Ceremoniału.

d. Gesty rąk
Gesty rąk odgrywają w liturgii niezwykle ważną rolę. Przez odpowiednie ułożenie rąk człowiek może lepiej wyrazić radość, uwielbienie, dziękczynienie, prośbę, żal i inne swoje wewnętrzne przeżycia. Poprzez ręce człowiek najczęściej świadczy dobro drugiemu człowiekowi, poprzez gesty rąk pełniej wyraża także swoją wiarę i miłość do Boga.
Wszystkie gssty rąk należy wy konywać w sposób czytelny i poprawny.

Szczególną uwagę należy zwrócić na następujące gesty:

• Ręce złożone do modlitwy (dłonie przylegają do siebie, są skierowane ku górze, prawy palec założony na lewy, ręce przylegają do tułowia). Jeżeli kilku ministrantów stoi lub idzie obok siebie zawsze trzymają ręce w jednakowy sposób ułożone;
• Ręce czyniące znak krzyża (lewa ręka spoczywa na piersi, prawa powoli dotyka czoła, piersi i ramion),
• Ręce uderzające w pierś (lewa ręka spoczywa poniżej piersi, prawa lekko zaciśnięta uderza delikatnie w pierś) np. podczas spowiedzi [również] powszechnej;
• Ręce skrzyżowane na piersi podczas przyjmowania Komunii Świętej;
• Ręce przekazujące znak pokoju;
• Ręce osoby, pełniącej posługę liturgiczną (powinny być prawidłowo ułożone, w każdym wypadku inaczej zależnie od rodzaju wykonywanej czynności; przedmioty liturgiczne trzymamy z szacunkiem i godnością).

Ręce człowieka zbliżającego się do Boga powinny być nieskalane: "Kto wstąpi na górę Pana, kto stanie w Jego świętym miejscu? Człowiek o rękach nieskalanych i o czystym sercu" (Ps 24, 3-4).

Opracowanie z Ceremoniału Posług Liturgicznych